Gruźlica kości jest pozapłucną postacią choroby i może dotknąć praktycznie każdej części ciała. W dużej mierze stawy biodrowe, stawy kolanowe, ale aż w połowie przypadków atakuje ona kręgosłup (Spondylitis tuberculosa). Chorobę tą po raz pierwszy opisał angielski hirurg Percivall Pott w r. 1779 i potocznie mówi się o tzw. chorobie Potta (Pott’s disease). Przyczyną powstania gruźlicy kości jest rozsianie prątków gruźlicy przez krew z płuc i węzłów chłonnych przyoskrzelowych.

W przypadku kręgosłupa gruźlicze ognisko umiejscawia się w trzonie kręgowym z racji tego, że są to miejsca bogato unaczynione, o zwolnionym przepływie krwi. Zazwyczaj zajęte są dwa sąsiadujące ze sobą trzony kręgowe wraz z niszczeniem krążka międzykręgowego. W odcinku piersiowym zmiany występują w okolicy dolnej części kręgu natomiast w odcinku lędźwiowym kręgosłupa bliżej górnej części kręgu – rzadko w odcinku szyjnym.

Ta zakaźna choroba rzadko występuje u osób względnie zdrowych, chorują na nią osoby cierpiące na obniżenie odporności, alkoholicy, narkomani, osoby niedożywione i osoby po 65 roku życia przyjmujące przez długi okres leki immunosupresyjne. Ryzyko wystąpienia gruźlicy jest większe u osób chorujących na cukrzycę lub przyjmujących kortykosterydy. Dawniej gruźlica kręgosłupa była chorobą wieku dziecięcego, natomiast od czasu wprowadzenia szczepień przeciwgruźliczych przypadki zachorowań u dzieci należą do rzadkości.

Jak w przypadku większości chorób gruźlica kręgosłupa długo nie daje żadnych objawów, aż do pojawienia się bólu w okolicy zajętego odcinka. Z biegiem czasu bóle te stają się intensywniejsze, uniemożliwiając choremu poruszanie się. W najgorszym przypadku może dojść nawet do złamań trzonów kręgowych, uszkodzenia rdzenia i pojawienia się objawów neurologicznych wynikających z jego ucisku. Początkowym stanom choroby często towarzyszą stany podgorączkowe, uczucie osłabienia, utrata wagi, przykurcze lub osłabienia mięśni, a nawet paraliż kończyn dolnych.

Rozpoznanie gruźlicy kręgosłupa ustala się na podstawie szerokiego wachlarza środków diagnostycznych głównie badań obrazowych i bakteriologicznych. RTG, MRI, analiza krwi i biopsja gdzie rozpoznanie potwierdza dodatni wynik badania bakteriologicznego i histologicznego materiału tkankowego. Próbką tkanki do badania jest płyn mózgowo-rdzeniowy w przypadku gruźlicy dotykającej kręgosłupa lub szpiku kostnego.

Leczenie przeprowadzane jest przy zastosowaniu następujących metod:

1. Leczenie przeciwbakteryjne — podawanie leków przeciwprątkowych (np. izoniazyd, rifampicyna) oraz środki zapobiegające uodpornieniu się bakterii na te leki. Po wygranej walce z chorobą nadal stosuje się leki, lecz tym razem zapobiegające nawrotom choroby.

2. Leczenie ortopedyczne (większość pacjentów wymaga zaopatrzenia ortopedycznego).

3. Leczenie operacyjne, gdy mamy do czynienia z rozległym zniszczeniem stawu i otaczających tkanek. Proces leczenia polega na podawaniu leków przeciwprątkowych, wycięcie ogniska gruźlicy z kości, czyli zaburzeń neurologicznych spowodowanymi dużymi deformacjami oraz leczenie ortopedyczne.

W leczeniu gruźlicy kręgosłupa duże znaczenie ma rehabilitacja i właściwe zaopatrzenie ortopedyczne zapobiegające złamaniom. Istotną rolę w leczeniu odgrywać będzie dobrze przeprowadzona terapia przeciwbólowa, poprawiająca jakość życia. W przeważającej większości przypadków leczenie gruźlicy kości kończy się sukcesem, a nawroty są bardzo rzadkie.