Leczenie kręgosłupa

  • Strona Główna
  • Kontakt

Ból między łopatkami lub w okolicy jednej czy drugiej łopatki na wysokości odcinka piersiowego  kręgosłupa to często występująca dolegliwość. Najczęściej skarżą się na nią osoby wykonujące pracę biurową np. przed monitorem, osoby których praca wymusza długotrwałą pozycję z lekkim pochyleniem do przodu, a także uprawiający sport, ale o tym w dalszej części tekstu.

Ból kręgosłupa między łopatkami zazwyczaj jest objawem chorób kręgosłupa, przeciążeń lub wad postawy. W celu zdiagnozowania przyczyny potrzebna jest wizyta u specjalisty oraz dokładna diagnostyka. Sam ból może być niestały, miejscowy, rozlany na cały piersiowy odcinek kręgosłupa lub nasilać się przy określonych ruchach i pozycjach. 

Nie mniej jednak przyjmowanie niewłaściwej postawy ciała to najczęstsza przyczyna takich dolegliwości i dotyczący wielu osób w różnym wieku. Nieprawidłowa postawa pogarsza naszą sprawność fizyczną, niedbałe zaokrąglanie pleców, wysuwanie barków do przodu i odstawanie łopatek powoduje nadmierne rozciągnięcie mięśni grzbietu i dolegliwości bólowe. Należy więc jak najczęściej utrzymywać plecy proste i niezaokrąglone.

Warto zwrócić uwagę, że ból między łopatkami  może być przyczyną wystąpienia neuralgii międzyżebrowej lub u kobiet w ciąży. 

W pierwszym przypadku jest to nerwoból związany z uszkodzeniem nerwów międzyżebrowych, które unerwiają skórę i mięśnie, a pacjenci odczuwać mogą ból obejmujący okolice łopatek. U kobiet w ciąży postawa ciała i sposób poruszania się, która przed ciążą była inna, zwłaszcza  powiększony biust może przeciążyć odcinek piersiowy na wysokości łopatek.


Ból między łopatkami u osób uprawiających sport

Przeciążenia tkanek miękkich powodujących ból między łopatkami występuje często u osób uprawiających bieganie lub jazdę na rowerze. Wskutek nadmiernego obciążenia obręczy barkowej może dojść do przeciążenia mięśnia czworobocznego decydującego o ruchach łopatek oraz odpowiadającego za ustawienie głowy, oraz barków. 

Osoby uprawiające sporty siłowe i podnoszenie ciężarów szczególnie są narażeni na przeciążenia — zwłaszcza  mięśnia dźwigacza łopatki. Do kontuzji może dojść np. podczas wykonywania martwego ciągu ze zbyt wysoko uniesioną głową do góry, tak jak robią zawodnicy dwuboju olimpijskiego. 



To tylko kilka przykładów i w każdym sporcie występują podobne przeciążenia np. środkowy reprezentacji Polski w siatkówce, Mateusz Bieniek pauzował przez trzy tygodnie z powodu naderwania mięśnia dźwigacza łopatki, a kontuzji doznał w trakcie wykonywania zagrywki. 


Inne choroby kręgosłupa, które mogą powodować ból między łopatkami: 

- Spondyloza,
- Dyskopatia, zmiany na poziomie dolnych kręgów szyjnych, mogą promieniować aż do okolicy łopatek,
- Zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa (ZZSK), zmiany zaawansowane mogą prowadzić do unieruchomienia kręgosłupa w odcinku piersiowym,
- Skolioza kręgosłupa w odcinku piersiowym.



Jak leczyć przyczyny bólu między łopatkami?

Na pewno nie powinniśmy niczego robić na własną rękę, zawsze należy udać się do lekarza. Specjalista powinien zebrać dokładny wywiad o stanie ogólnym i historii powstania bólu. Diagnostyka uzupełniająca w postaci badań obrazowych RTG, TK, czy rezonans magnetyczny będzie bardzo pomocna. W przypadku leczenia większości dolegliwości konieczna będzie rehabilitacja. Może ona polegać na wykonywaniu tzw. mobility (urazy dźwigacza łopatki) poprzez uciskanie przykurczonych mięśni (punktów spustowych), a następnie rozciągnięciu ich.

Rodzaj skoliozy rozpoznawany jest na podstawie badania klinicznego, a następnie radiologicznego. Skolioza zostaje stwierdzona w zależności od kąta skrzywienia, który wynosi min. 10 stopni wg metody diagnostycznej Cobba pomagającej obliczyć stopień tego skrzywienia. Leczenie skoliozy zależne jest od typu deformacji, wielkości skrzywienia, wieku dziecka i tempa progresji. Obecne standardy leczenia zalecają:

- Stosowanie fizjoterapii u osób ze skoliozą poniżej 25 stopni,  
- Łączenie fizjoterapii wraz ze stosowaniem gorsetu u osób ze skrzywieniem powyżej 25 stopni,
- Zastosowanie leczenia operacyjnego w przypadku rozpoznania skoliozy około 50 stopni.

Skolioza nerwowo-mięśniowa (neurogenna)

Skolioza neurogenna jest to deformacja kręgosłupa wynikająca z zaburzeń funkcji układu mięśniowego lub układu nerwowego i zazwyczaj występuje u dzieci z mózgowym porażeniem (urazy czaszkowo – mózgowe, guzy mózgu i rdzenia kręgowego), przepukliną oponowo-rdzeniową, rdzeniowym zanikiem mięśni lub dystrofii mięśniowej. Najliczniejszą, bo 90% grupę stanowią chorzy z dystrofią mięśniową takimi jak miopatie wrodzone (choroby mięśni, w których włókna mięśniowe z różnych powodów nie funkcjonują prawidłowo) czy artrogrypoza.

Częstość występowania skoliozy nerwowo-mięśniowej jest naprawdę duża bowiem  w przebiegu mózgowego porażenia dziecięcego stanowi od 20 do 80% przypadków i aż 70% do 90% we wspomnianej już grupie osób z chorobami nerwowo- mięśniowymi. Dodatkowo progresja skrzywień kręgosłupa występuje częściej niż u pacjentów ze skoliozą idiopatyczną.


Leczenie skoliozy nerwowo-mięśniowej

Zwichniecie biodra towarzyszące deformacji kręgosłupa oraz skośne ustawienie miednicy sprawia, że leczenie chorych ze skoliozą nerwowo- mięśniową jest niezwykle utrudnione. Jest to proces trudny i najczęściej kończy się on wykonaniem zabiegu operacyjnego. 

Stosowania fizjoterapii w procesie leczenia zachowawczego w przypadku tego rodzaju skoliozy to rzadkość bowiem wymaga to szerokiej wiedzy i znajomości wielu zagadnień z dziedziny ortopedii, neurologii i pediatrii popartych nie mówiąc już o specjalistycznych umiejętnościach praktycznych. Tylko nieliczne wyspecjalizowane ośrodki podejmują się leczenia pacjentów ze skolioza nerwowo- mięśniową. 

Wskazaniem do leczenia operacyjnego (kifektomii) jest progresja zagrażająca utratą funkcji i powikłaniami narządowymi lub przewlekłe uszkodzenia skóry. Najistotniejszym efektem operacji jest poprawa jakości życia — możliwość wykonywania czynności manualnych lub poprawy siedzenia.
Skolioza, czyli skrzywienie kręgosłupa jest dość powszechnie występującą wadą postawy. Jeśli więc zdiagnozowano u Ciebie to schorzenie istotnym jest, aby być bardziej świadomym swojego ciała, szczególnie w funkcjonowaniu kręgosłupa. Wiedza ta pomorze Ci właściwie skorygować swoje nawyki i pozycje podczas codziennych czynności.

Niemniej jednak przed rozpoczęciem jakichkolwiek ćwiczeń w domu należy wcześniej skonsultować je z lekarzem. 

Ćwiczenia na skoliozę należy wykonywać ostrożnie i z odpowiednią techniką im dokładniejsza ona będzie, tym bardziej skuteczne będzie ćwiczenie. Pozwolą wam one wzmocnić mięśnie posturalne, grzbietu oraz miednicy – ułożenie miednicy ma kolosalny wpływ na właściwą postawę ciała w każdej sytuacji. Podsumowując, rozwijamy te partie mięśni, które nie podtrzymują odpowiednio naszej sylwetki.


1. Pelvic Tilts

Leżąc na plecach, uginamy kolana, stopy płasko przylegają do podłoża. Spinając mięśnie brzucha i pośladki staramy się, by plecy przylegały możliwie jak najbardziej do podłoża, próbując tak jakby wcisnąć pępek do podłogi. Przytrzymaj przez 5 sekund, oddychając normalnie. 

Powtórz to ćwiczenie dziesięć razy w jednej serii. Najlepiej dwie serie tego ćwiczenia raz dziennie.


2. Pozycja Kota-Krowy

Rozciąga kręgosłup i wzmacnia mięśnie brzucha i kręgosłupa. 
Podczas wdechu wykonaj Pozycję Krowy, a podczas wydechu Pozycję kota. 

Ułóż ciało na kolanach w klęku podpartym. Zarówno kolana, jak i ręce powinny być ustawione prostopadle — kolana w linii prostej pod biodrami, a dłonie pod barkami. Ćwiczenie zaczynamy z pozycji neutralnej. 

Zrób wdech i opuść brzuch do dołu, do Pozycji Krowy otwierając klatkę piersiową i unosząc podbródek do góry. Następnie wykonaj wydech i napnij mięśnie brzucha, przybierając pozycję kota, tak by zaokrąglić kręgosłup, przyciągając głowę (brodę do mostka) i kość ogonową bliżej siebie. Przytrzymaj przez chwilę i wdychając powietrze, ponownie przyjmij pozycję krowy.

Powtórz to ćwiczenie dziesięć razy w jednej serii. Wykonaj dwie serie tego ćwiczenia raz dziennie. 



3. Double-Leg Abdominal Press

Połóż się na plecach, utrzymując je w pozycji neutralnej. Zegnij nogi w kolanach pod kątem 90 stopni. Przyciśnij dłonie do kolan, wywierając na nie nacisk, jednocześnie pociągając kolana w kierunku rąk, trzymaj ręce prosto i utrzymuj ten sam kąt 90 stopni. Przytrzymaj, wykonując trzy głębokie oddechy i powtórz 10 razy w jednej serii.  



4. Single Leg Balance – Balans na jednej nodze

Jeżeli jest to możliwe, wykonaj ćwiczenie przed lustrem, pomoże ci ono kontrolować utrzymanie kręgosłupa w linii prostej. 

Patrząc w lustro, podnieś kolano jednej nogi do góry i balansując ciałem, utrzymuj wyprostowaną sylwetkę. Na początku możesz używać rąk, przytrzymując się krzesła lub ściany. Aby ćwiczenie było jeszcze bardziej skuteczne, można je nieco utrudnić, zakładając ręce na piersi. Bardziej zaawansowani w wykonywaniu tego ćwiczenia mogą zamknąć oczy lub użyć BOSU łączącego w sobie zalety piłki do ćwiczeń i stepu.

Powtórz to ćwiczenie pięć razy przynajmniej raz dziennie. 






5. Prostowanie ręki i nogi w klęku podpartym

Przyjmij pozycję klęku podpartego, napnij mięśnie posturalne tułowia i wyciągnij jednocześnie jedną rękę w przód oraz przeciwległą nogę w tył. Istotne jest, by utrzymać rękę i nogę idealnie proste. Głowa powinna znajdować się w jednej linii z tułowiem, wzrok skierowany w dół. 

Utrzymaj tę pozycję przez kilka sekund, opuść je i powtórz tym razem z drugą nogą i ręką. To ćwiczenie zwiększa wytrzymałość naszego brzucha oraz dolnej części pleców.



6. Superman

Połóż się na brzuchu, nogi i ramiona (dłonie zwrócone do siebie) powinny być wyprostowane. Zrelaksuj się, aby głowa znajdowała się w jednej linii z kręgosłupem. 

Napnij mięśnie brzucha, nóg i pośladki, po czym unieś nogi i ramiona równocześnie do góry kilka lub kilkanaście centymetrów w górę na tę samą wysokość. Głowa stanowi przedłużenie kręgosłupa, więc nie zadzieramy jej do góry.  Utrzymaj taką pozycję przez chwilę. Wydychając powietrze, wróć do pozycji wyjściowej.

Ważne jest, aby podczas wykonywania tego ćwiczenia mięśnie brzucha były mocno napięte, a dolny odcinek pleców nie wyginamy nadmiernie w łuk.



Matka natura bardzo dobrze zaprojektowała ten jeden z najważniejszych układów ruchu w naszym ciele i wszelkie zmiany powodujące jego dysfunkcje oraz objawy im towarzyszące odczuwalne są (oprócz nagłych przypadków) dopiero po długotrwałym i niewłaściwym oddziaływaniu na jego funkcje. Ponieważ mało kto dba o swój kręgosłup na co dzień, problemy z jego funkcjonowaniem są tylko kwestią czasu. Długie godziny spędzone w wolnym czasie przed komputerem (telewizorem), niedbała pozycja w pracy, brak ruchu, otyłość, a nawet stanie w złej pozycji sprzyja występowaniu dolegliwości bólowych. Zwykle bagatelizujemy ból, zamiast zmiany trybu życia bierzemy środki farmakologiczne, a w tym przypadku problem sam nie zniknie, tylko będzie się pogłębiać.

Problemy z kręgosłupem — Jak to wygląda w praktyce?

Zwykle zaczyna się od napięć mięśniowych, a potem dochodzi do zmian zwyrodnieniowych które prowadzą do dyskopatii. 

Napięcia mięśniowe zależnie od umiejscowienia zawsze prowadzą do dysfunkcji w obrębie określonego narządu ruchu np. dźwigacz łopatki lub mięsień czworoboczny (będący częścią mięśni najszerszych grzbietu)  – ich napięcie związane jest z problemami w odcinku szyjnym kręgosłupa. 
Bardziej szczegółowo o napięciach mięśniowych odpowiedzialnych za poszczególne dolegliwości opiszemy w osobnym artykule. 

Należy zwracać baczną uwagę na zmiany posturalne, a zwłaszcza ustawienie miednicy. To okolice kręgosłupa lędźwiowego wskazywane jest przez pacjentów, jako najczęstsze miejsce występowania bólu kręgosłupa dlatego bardzo ważne jest, aby dolny odcinek kręgosłupa był odpowiednio wygięty. Prawidłowa lordoza kształt litery „S” sprawia, że na nasz kręgosłup jest mniej obciążony. Każde odchylenie od prawidłowego wzorca ustawienia kręgosłupa, czyli spłycenie lub powiększenie lordozy tudzież kifozy niesie za sobą bóle w różnych częściach ciała.

Nie musimy od razu rezygnować z pracy czy z podnoszenia codziennych ciężarów ważne, by podczas tych czynności dbać o właściwą postawę. Pamiętajmy, aby dźwigać ciężary zawsze na ugiętych nogach, tak jak robią to ciężarowcy, zachowując w ten sposób naturalnie wygięty odciek kręgosłupa — czyli najlepszej możliwej dla niego pozycji.

Najmniej obciążającą kręgosłup pozycją jest, leżąca na wznak (np. w trakcie snu) na dysk naciska waga około 25 kilogramów. Leżąc na boku, waga ta wzrasta do 75 kilogramów. Z kolei siedzenie w nieprawidłowej pozycji naraża nasz kręgosłup na dźwiganie ciężaru 140, a nawet 275 kilogramów!, jeśli pozycja ciała jest mocno pochylona do przodu. Równie ważne jest to, jak stoimy — należy unikać przybierania niedbałych pozycji i stania kilka godzin w jednej wymuszonej pozycji.

Jak można sobie jeszcze pomóc?

O kręgosłup powinniśmy zadbać, poczynając od sypialni, a kończąc na ćwiczeniach. Wybór odpowiedniego materaca oraz poduszki ortopedycznej pozwoli nam zachować odpowiednie ustawienie i rozłożenie sił jak najmniej obciążające poszczególne kręgi.

Równie ważne są mięśnie podtrzymujące nasz kręgosłup (mięśni posturalne core), dlatego warto pracować nad ich wzmocnieniem. Ćwiczenia mięśni stabilizujących przynoszą wiele korzyści nie tylko sportowcom, ale osobom starszym, dzieciom, jak i osobom, które spędzają dużo czasu, siedząc. Należy pamiętać, że trening mięśni kręgosłupa, jak każdy inny, wymaga czasu i regularności. Oto kilka przykładów takich ćwiczeń:


Plank
Na co zwrócić uwagę przy tym ćwiczeniu? Aby łokcie ułożone były pod kątem 90 stopni i znajdowały się dokładnie pod barkami. Głowa powinna być ustawiona w pozycji neutralnej, nie zadzieramy jej do góry ani nie opuszczamy do dołu. Kolana wyprostowane, mięśnie pośladków mocno napięte tak by miednica była „podwinięta”, unikając efektu nadmiernej lordozy. W odcinku lędźwiowym, mięśnie brzucha napięte, łopatki ściągnięte tak by plecy były lekko zaokrąglone. W ten sposób ciało tworzy linię prostą, czyli deskę. W miarę możliwości staramy się wykonywać to ćwiczenie, jak najdłużej docelowo dochodząc do 1 lub 1,5 min w 3, 4 seriach.




Side plank (plank boczny) 
W tym ćwiczeniu łokcie (lewy lub prawy) również układamy pod kątem 90 stopni pod barkiem, nogi złączone i wyprostowane ułożone w taki sposób by tworzyły wraz z tułowiem, miednicą i barkiem jedną prostą linię. Napinamy mięśnie brzucha, wzrok kierujemy prosto przed siebie. 
Napinając mocno mięśnie nóg, pośladki oraz brzuch staramy się utrzymać tę pozycję jak najdłużej.  




Superman
Nie możemy zapominać również o mięśniach grzbietu, które również wchodzą w skład mięśni stabilizujących nasz kręgosłup. To ćwiczenie wykonujemy z pozycji leżącej na brzuchu. Ruch odbywa się poprzez uniesienie tułowia oraz wyprostowanych nóg w górę. Ręce można trzymać wyprostowane, splecione przy głowie, bądź ułożone w tzw. skrzydełka. Osoby początkujące powinny wykonać przynajmniej 2 serie po 8 - 10 sekund lub 2 serie po 8 - 10 powtórzeń. Średniozaawansowani i zaawansowani 3,4 serie 12 i więcej powtórzeń.


Zapalenie korzonków to najbardziej powszechna dolegliwość związana z dysfunkcją kręgosłupa. Objawia się ona paraliżującym i bardzo nieprzyjemnym bólem w dole pleców uniemożliwiającym wręcz poruszanie się nie rzadko przykuwając pacjenta na kilka dni do łóżka. 

U podłoża tej dolegliwości leżą różne czynniki, zmiany chorobowe w obrębie kręgosłupa, przeciążenia kręgosłupa, wypadnięcie dysku, różnego rodzaju infekcje, a nawet ubiór niedostosowany do panujących warunków na zewnątrz. Przewianie (przeziębienie) korzonków nie jest mitem  – zbyt lekkie ubrania oraz wietrzne warunki pogodowe narażają plecy na zmianę temperatury, a włókna nerwowe odchodzące od rdzenia kręgowego są bardzo delikatne, wrażliwe i podatne na wszelkie zmiany.


Możliwe inne przyczyny zapalenia korzonków

- Zmiany zwyrodnieniowe i reumatyczne, 
- Dyskopatia,
- Skolioza,
- Nowotwór kręgosłupa,
- Przeciążenia kręgosłupa aktywnością fizyczną (niewłaściwą pozycją),
- Nadwyrężenia lub naciągnięcia mięśni pleców,
- Nagłych ruchów lub gwałtownego podniesienia ciężkiego przedmiotu,
- Nadmiernego stresu.

Wśród objawów zapalenia korzonków może wystąpić:

- Osłabienie siły mięśni rąk lub nóg,
- Zaburzenia czucia (mrowienie, drętwienie),
- Skrzywienie kręgosłupa (zmiany kompensacyjne wywołane odczuciem silnego bólu),
- Przykurcz mięśni przykręgosłupowych,

Zapalenie korzonków w dolnym odcinku kręgosłupa może promieniować do pośladka i tylnej części kończyny dolnej (tzw. rwa kulszowa). Bardzo często przyczyną zapalenia korzonków odcinka lędźwiowego jest częste przyjmowanie niewłaściwej siedzącej pozycji. Jeżeli ból pleców spowodowany jest przepuklinę krążka międzykręgowego, może być tak silny, że ulgę przynosi jedynie przebywanie w pozycji leżącej, która nie powoduje ucisku na korzenie nerwowe. Jeżeli ból pojawia się w górnej części pleców i promieniuje do stawu ramiennego, jest to tzw. rwa ramienna. 


Leczenie korzonków

W przypadkach bardzo ostrego bólu terapia polega na podaniu leków przeciwzapalnych, rozluźniających oraz przeciwbólowych. Zalecane jest, aby pacjent spędził kilka dni w pozycji leżącej, odciążając w ten sposób kręgosłup. Niezależnie od nasilenia bólu leczenie korzonków powinno się rozpocząć niezwłocznie. Obejmuje ona fizykoterapię polegającą na wykonywaniu:

- Masaży rozluźniających spięte mięśnie,
- Terapii manualnej,
- Uciskaniu punktów spustowych konkretnych miejsc odbarczając w ten sposób uciśnięty nerw.

Równie skuteczne w tym przypadku będą zabiegi z użyciem pola magnetycznego, krioterapii, laseroterapii bądź ultradźwięków. Przy zmianach nieodwracalnych, kiedy istnieje ryzyko porażenia mięśni, konieczna jest operacja.

Skuteczna profilaktyka zapalenia korzonków obejmuje zmiany w dotychczasowym trybie życia poprzez wzmacnianie mięśni kręgosłupa i utrzymywanie właściwej wagi ciała. Należy przy tym dbać o zachowanie właściwej postawy ciała zwłaszcza w pozycji siedzącej.

Osteochondroza to schorzenie rozwijające się przez długie lata (nazywana jest również chorobą ludzkiego życia.) i objawia się w postaci degeneracji u podstaw której leży uszkodzenie krążków międzykręgowych. Zniszczeniu ulegają kości oraz tkanki chrzęstne praktycznie w każdej części odcinku kręgosłupa od szyjnego po lędźwiowy, w której progresji mutuje centralna część krążka międzykręgowego — jądro miażdżyste.

W związku z zanikiem zaburzenia napięcia mięśni (które utrzymuje kręgi we właściwym miejscu) spowodowane siedzącym trybem pracy i brakiem ruchu część kręgu traci swoje właściwości amortyzujące. Natomiast pierścienie włókniste tracą swoją elastyczność, kształt lub po prostu ulegają rozwarstwieniu. W dalszym procesie może dojść do pęknięcia strukturz włóknistej pierścienia i przepukliny kręgosłupa. Nasilenie objawów niejednokrotnie występuje podczas obracania głowy lub skrętu tułowia, w trudnych przypadkach chory może stracić przytomność.

Jakie czynniki wpływają na Osteochondroze:

-Praca biurowa,
-Praca związana z częstymi zmianami położenia tułowia (schylanie się, rozprostowywanie, skręty tułowia),
-Podnoszenia ciężkich rzeczy i przyjmowania przy tym nieprawidłowej pozycji,
-Ludzie uprawiający sport bez uwzględnienia wpływu dużego obciążenia fizycznego,
-Płaskostopie,
-Skoliozy, powstałej w młodym wieku,
-Napięć nerwowych i stresów.

Objawy Osteochondrozy:

- Zawroty głowy,
- Migrenowe bóle głowy, karku i szyi,
- Utrata przytomności poprzedzona zawrotami głowy,
- Uporczywy szum w uszach,
- Zimne dłonie, drętwienie palców,
- Dokuczliwy ból pleców, 
- Zmniejszenie zakresu ruchu. 


Z wiekiem każdego człowieka ryzyko degeneracji tkanek kręgosłupa po 30 roku życia znacznie wzrasta, więc objawy tego schorzenia zaobserwowano blisko u połowy dorosłych ludzi. Objawy osteochondrozy w zaawansowanym stadium choroby charakteryzuje się znaczną deformacją kości kręgosłupa i krążków międzykręgowych doprowadzając do przepukliny dysku. Najcięższym objawem osteochondrozy są masywne narośla kostne ograniczające mobilność, powodujące silny ból oraz całkowite lub częściowe porażenie spowodowane uciskiem korzeni nerwowych. Jak widać u chorego na osteochondrozę kręgosłupa występuje bardzo duża ilość syndromów, powstających jednocześnie lub następujących jeden po drugim. Bez względu jednak na ich ilość, któryś z nich zawsze okazuje się wiodącym.

Dolegliwości mogą być spowodowane dysfunkcją następujących odcinków kręgosłupa:

Osteochondroza kręgosłupa szyjnego – Migreny, omdlenia, zawroty głowy, drętwienie języka, ból obojczyka lub szyi.

Osteochondroza kręgosłupa piersiowego — Bóle między łopatkami, bóle żeber, czasem objawy mogą być łudząco podobne do bólu, jaki towarzyszy przy ataku serca.

Osteochondroza odcinka lędźwiowego – To najczęściej występująca postać tej choroby. Ból może pojawić się w okolicach pośladków oraz do ud. Takie osoby mają problemy podczas zginania i prostowania tułowia czy w chodzeniu po schodach.

Leczenie osteochondrozy 

Składa się ono z szeregu działań i wymaga kompleksowego podejścia do leczenia zmian chorobowych kręgosłupa. Samo leczenie zachowawcze oferuje kilka skutecznych zabiegów, które mają na celu pozbycie się bólu kręgosłupa. Jeżeli nie ma ku temu przeciwwskazań, pracę z pacjentem zaczyna się od terapii manualnej, czyli masażu, fizjoterapii i ćwiczeń. Zaawansowane stadium choroby wymaga zastosowania terapii farmakologicznej. Natomiast jeśli choroba postąpiła zbyt daleko i doszło do przepukliny dysku, można zaplanować zabieg operacyjny. Okres rekonwalescencji po takim zabiegu może trwać około roku.


Celem priorytetowym przy osteochondrozie jest przeprowadzenie korekty kręgosłupa polegającej na doprowadzeniu go do prawidłowego położenia, by obciążenie na kręgosłup o ile to jest możliwe, rozłożone było równomiernie. Kluczowe będzie tutaj systematycznie wykonywanie ćwiczeń mięśni brzucha (tzw. core). Silne mięśnie brzucha oraz pleców utrzymują kręgosłup w jego prawidłowym położeniu. Urządzeniem pomocniczym może być Nubax Trio przyrząd do rozciągania kręgosłupa, który zwiększenia odległość między kręgami. 



Mówiąc o osteochondrozie dość często wymieniana jest stosunkowo nowa dziedzina medycyny zwaną Osteopatią. Zyskała ona ogromną popularność na całym świecie zwłaszcza w leczeniu chorób zwyrodnieniowych stawów, gdyż leczy ona całego człowieka, nie tylko objawy. Leczenie osteopatią wykorzystuje szereg bezpiecznych technik uwzględniających cały system mięśniowo-szkieletowy. Zwracając przy tym uwagę na inne systemy ciała, takie jak systemy krążenia, system nerwowy i krwionośny. 

Inne zabiegi stosowane w leczeniu to:

- Krioterapia (leczenie zimnem) pomagająca złagodzić ból i przyspiesza regeneracje oraz gojenie stanów zapalnych,
- Laseroterapia,
- Terapia ultradźwiękami,
- Refleksologia wspomagająca kręgosłup w jego funkcjonowaniu poprzez pracę na refleksach jamy brzucha i całego układu trawienia.

Leczenie farmakologiczne:

- Leki zwiotczające mięśnie, które mają działanie rozkurczowe np. Mydocalm, Baklofen, 
- Blokada terapeutyczna – znieczulenie, które ma skutek natychmiastowy, eliminując ból,
- Leki poprawiające krążenie krwi.

Jak najlepiej zapobiec objawom Osteochondrozy?

- Należy wzmocnić postawę,
- Zwrócić uwagę na przebieg innych chorób np. płaskostopia,
- Przestrzegać zdrowego odżywiania,
- Nawodnić organizm pijąc dużo wody,
- W miarę możliwości prowadzenie umiarkowanej aktywności fizycznej,
- Unikanie alkoholu i nikotyny,
- Dodatkowym przeciwwskazaniem jest noszenie butów z wysokim obcasem. 


Vitafon jest urządzeniem leczniczym przeznaczonym do wykonywania terapii wibroakustycznej powodując poprawę ukrwienia i krążenia limfy stymulując tym samym w organizmie procesy regeneracyjne. Mikrowibracje tkanek, tak jak ich ciepło, stanowią niezastąpiony składnik procesów immunologicznych biorąc udział w stymulacji krążenia, odżywianiu komórek, w procesach dotyczących transportu i przenikania leukocytów do komórek tkanki, oraz w procesach krwiotwórczych. 

W Polsce Vitafon zaczął być stosowany w 2007 roku i wkrótce zdobył sobie przychylność pacjentów dzięki wysokiej skuteczności w leczeniu wielu chorób. Pozytywne wyniki stosowania terapii wibroakustycznej potwierdziły badania kliniczne przeprowadzone w różnych polskich placówkach medycznych, a rekomendacji udzieliło wielu znanych lekarzy, m.in.: prof. dr hab. med. Marek Synder, Romuald Lewicki, Paweł Małdyk i wielu innych.

Wibroakustyczne metody leczenia

Deficyt mikrowibracji zwykle pojawia się z wiekiem na skutek chronicznego zmęczenia, po urazach czy przemęczenia z powodu intensywnych i długotrwałych obciążeń. Spadek intensywności mikrowibracji w tkankach prowadzi do spowolnienia reakcji immunologicznych co w efekcie obniża odporność i zdolność organizmu do regeneracji. Urządzenia wibroakustyczne takie jak Vitafon oddziałują na tkanki za pośrednictwem naturalnych dla organizmu mikrowibracji. 

Im większy jest deficyt mikrowibracji w określonych tkankach tym zabieg jest skuteczniejszy. Rzecz jasna wyniki leczenia opierane są na indywidualnych przypadkach dlatego nie można zagwarantować takich samych wyników dla wszystkich pacjentów korzystających z Vitafona. 

Vitafon świetnie radzi sobie z leczeniem kręgosłupa zwłaszcza w przypadku zapalenia korzonków nerwowych zmniejszając ból i obrzęk. Ponadto leczy, a nie tłumi objawów i ogólnie zwiększa odporność organizmu.

Urządzenie wyposażone jest w timer do odliczania czasu wykonywanego zabiegu, a dwie pary przetworników umożliwia wykonanie zabiegu w dwóch miejscach jednocześnie.


Pozytywne efekty leczenia Vitafonem odnotowano między innymi w dolegliwościach takich jak:

- Uraz kręgosłupa,
- Zapalenie korzonków nerwowych,
- Krwiaki, stłuczenia,
- Złamania,
- Oparzenia,
- Artretyzm,
- Dna moczanowa,
- Ostroga piętowa,
- Bezsenność,
- Zapalenie oskrzeli,
- Zwichnięcie, naciągnięcie.

Vertetrac jest urządzeniem opatentowanym w 1991 roku przez Ludwika Stadholza. Służy przede wszystkim do leczenia chorób związanych z dyskopatią lędźwiowego odcinka kręgosłupa. Równocześnie jest skuteczną metodą w leczenie objawów rwy kulszowej. Ponadto pomaga w przypadkach zmian patologicznych odcinka lędźwiowego spowodowanych niewłaściwym ustawieniem powierzchni stawów międzykręgowych, a także zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa. 

Urządzenie to umożliwia wykonanie trakcji symetrycznej bądź asymetrycznej kręgosłupa lędźwiowego w płaszczyznach wertykalnej, horyzontalnej lub pomiędzy dwie osie dwukrotne prostopadłe do osi głównej (płaszczyzna diagonalna), co w przypadku przepukliny jądra miażdżystego skutecznie odciąża uciśnięte więzadła i korzenia nerwów.

Trakcję symetryczną wykorzystujemy w przypadku dolegliwości bólowych usytuowanych centralnie, asymetryczną w przypadku promieniowania bólu do kończyny dolnej. Sam zabieg trwa blisko 30 minut i polega na powolnym spacerze po bieżni z założonym aparatem Vertetrac. Zabieg jest zupełnie bezbolesny. Pacjenci z trwałymi bólami kręgosłupa już podczas pierwszego zabiegu odczuwają dużą ulgę i przyjemny komfort poruszania się spowodowany odciążeniem uciśniętych dysków międzykręgowych.

Wskazania do leczenia aparatem Vertetrac:


o Dyskopatia odcinka lędźwiowego
o Wypuklina
o Zwyrodnienie kręgów
o Rwa kulszowa
o Urazy sportowe
o Skolioza

Skuteczność trakcji kręgosłupa aparatem Vertetrac jest skuteczna, a po zakończeniu terapii niwelują ból naprawdę na długi czas. Najlepsze rezultaty odnotowano u osób z prawidłową wartością BMI (wskaźnikiem masy ciała). To właśnie w tej grupie osób ból kręgosłupa ustąpił najszybciej. Nieco słabsze wyniki pod tym względem odnotowano w grupie osób otyłych, jednakże poprawa testów klinicznych była najbardziej widoczna właśnie w grupie osób z nadwagą. 

Terapia systemem Vertetrac wymaga przynajmniej 5-ciu, a najlepiej 10 sesji terapeutycznych, co sumarycznie po wszystkich zabiegach przynosi pełny komfort i trwałą ulgę od bólów kręgosłupa. W przypadkach zaawansowanych schorzeń kręgosłupa liczba zabiegów zwiększana jest od 12. do 15.


Co sprawia, że to właśnie dysfunkcja mięśnia gruszkowatego powoduje objawy rwy kulszowej? 

Mięsień gruszkowaty leży bardzo głęboko w okolicy stawu biodrowego a na nim leży mięsień pośladkowy wielki, co za tym idzie, nie jest powierzchownym mięśniem w żadnym obszarze i trudno do niego dotrzeć bezpośrednio. Łatwiej poczuć go u osoby, która ma pośladek hipotoniczny, wychudnięty i prowadzi przeważnie siedzący tryb życia. Jeżeli pacjentem jest młoda osoba z dużym napięciem mięśnia i rozbudowanym pośladkiem to trzeba pokonać bardzo grubą tkankę mięśniową zęby dotrzeć do niego i go poczuć. Przyczep początkowy znajduje się na przedniej lub bocznej powierzchni kości krzyżowej i dalej zwężając się, biegnie w stronę kości udowej. Pełni on funkcję rotatora zewnętrznego oraz słabego odwodziciela i zginacza stawu biodrowego.

Powodem tego stanu rzeczy jest jego położenie. Mięsień gruszkowaty jest bliskim sąsiadem nerwu kulszowego, który w zależności od ukształtowania anatomicznego znajduje się zaraz za brzuścem mięśnia gruszkowatego, w niektórych przypadkach nawet poprzecznie go przebija. Ułożenie tych dwóch struktur połączone z nadmiernym napięciem rotatorów zewnętrznych biodra sprzyja zgniataniu nerwu kulszowego. To z kolei objawia się niemal identycznymi objawami bólowymi jak przy rwie kulszowej, której powodem są uszkodzenia krążka międzykręgowego i uciskiem na  otaczające go struktury tkanek nerwowych.


Jakich dolegliwości może spodziewać się osoba z przykurczonym mięśniem gruszkowatym? 

Objawami najczęstszymi jest wyrazisty ból dokładnie w miejscu, w którym przebiega ten mięsień (ból pośladka) bądź odczujecie nieprzyjemnego promieniowania bólu w dół kończyny dolnej — mięsień  dwugłowy, i ciągnąć się niejednokrotnie po łydkę aż do stopy. Odczucie to towarzyszy praktycznie bez przerwy i potrafi być naprawdę uciążliwe. Mogą również wystąpić takie objawy jak zaburzenia chodu, utrudnienia podczas wchodzenia po schodach lub ograniczenie rotacji stawu biodrowego i pogorszenie stabilizacji miednicy.

Długotrwałe siedzenie (w biurze, samochodzie czy na kanapie) w znacznym stopniu przyczynia się do powstania zespołu mięśnia gruszkowatego. Kilka godzin dziennie takiego funkcjonowania może doprowadzić do skrócenia zginaczy stawu biodrowego i osłabienia mięśni pośladkowych. W jakich przypadkach jeszcze? Na pewno u osób aktywnych, np. biegaczy („kontuzja biegacza”), czy osób uprawiających sporty siłowe skutkiem  nierównowagi mięśniowej, złego zakresu długości mięśni bądź powielania stereotypów ruchowych. Czynników wpływających na ten stan rzeczy może być jeszcze więcej — Osłabione  rotatory zewnętrzne, odwodziciele, skrócone prostowniki stawu biodrowego, czy utrudniający ich pracę przywodziciele nawet rotacja wewnętrzna kolan może doprowadzić do zwiększonego napięcia mięśnia gruszkowatego. Możemy jeszcze dołożyć do tej długiej listy:

- Brak stretchingu zwłaszcza po treningu,
- Słabe mięśnie głębokie stabilizujące miednicę i kręgosłup lędźwiowy,
- Brak dbałości o odpowiednią siłę strategicznych grup mięśniowych (równowagę mięśniową).

To wtedy całe obciążenie bierze na siebie mięsień gruszkowaty, który poprzez zwiększone napięcie zaczyna uciskać nerw kulszowy. 


W jaki sposób przebiega leczenie?

Powinniśmy przede wszystkim zacząć od postawienia trafnej diagnozy, tylko doświadczeni fizjoterapeuci lub ortopedzi potrafią odróżnić problemy mięśnia gruszkowatego od innych dysfunkcji, takich jak np. dyskopatia. Badanie takie powinno być rozszerzone o wnikliwą rozmowę z pacjentem oraz diagnostykę np. rezonans magnetyczny.

Jeżeli faktycznie jest to zespół mięśnia gruszkowatego to leczenie objawów może być dość szybkie, wystarczy po prostu odwrócić cały zły ciąg przyczynowo – skutkowy eliminując za pomocą odpowiednich ćwiczeń dysfunkcję i bolesności tkanki. Jeżeli należysz do grupy osób o siedzącym trybie życia, to z pewnością będzie to wymagało możliwie najczęściej zmiany pozycji, kontroli prawidłowego siedzenia i robieniu przerw od pozycji siedzącej.  Grupie osób aktywnych z pewnością będzie potrzebna wnikliwa analiza planu treningowego i sposobu wykonywania ćwiczeń bowiem łatwo pominąć wspomnianą wyżej strategiczną grupę mięśni zapewniającą równowagę mięśniową. W obu przypadkach ogromne znaczenie będą miały ćwiczenia nastawione na eliminację ucisku mięśnia gruszkowatego na nerw kulszowy oraz usunięcie stanu zapalnego poprzez rozluźnienie, rozciągnięcie i wzmocnienie mięśni. Do tego włączyć można ćwiczenia wyrównujące stereotypy ruchowe (ćwiczenia czucia głębokiego i stabilizacji). Większość z nich powodzeniem możemy wykonywać sami po odpowiednim przeszkoleniu przez terapeutę wykonywać je samodzielnie w domu lub na siłowni.


Pozostałe formy leczenia to: 
- zabiegi fizykalne (elektroterapia, ultradźwięki, laseroterapia, pole magnetyczne itd.),
- terapia manualna — masaż  głęboki, relaksacja, praca na powięzi


Oto kilka przykładowych ćwiczeń



1. Połóż się na plecach i zegnij kolano nogi, której mięsień ma być rozciągnięty. Można pomóc sobie przeciwstawną ręką podciągnąć kolano i przełożyć je na bok tak jak to pokazano na zdjęciu powyżej. Postaraj się w miarę możliwości, utrzymać plecy i barki równolegle do podłoża tak by nie odrywały się od niego. Powinniście poczuć napięcie mięśni znajdujących się w biodrach i pośladkach. Przytrzymaj pozycję przynajmniej przez 30 sekund, powtórz 3 do 5 razy. Zaleca się wykonanie tego ćwiczenia 3 razy dziennie.



2. Połóż się na plecach, zegnij lewą nogę, a prawą załóż sobie na kolano. Przeciwstawną ręką przyciągamy prawe kolano do lewego barku i utrzymujemy tę pozycję przez 30 sekund, powtórz 3 do 5 razy. Zaleca się wykonanie tego ćwiczenia 3 razy dziennie.



3. Kolejne ćwiczenie możemy wykonać na podłodze lub stojąc z nogą ułożoną np. na stole. Zegnij nogę w kolanie i zrotuj ją w bok, jeśli to możliwe pod kątem 45 stopnii.  Samo ułożenie ciała w tej pozycji powinno sprawić, że od razu poczujesz rozciąganie mięśni. Jeśli jest to możliwe, pochyl się do przodu, oprzyj na łokciach lub wyciągnij ręce do przodu, tak by ułożyć tułów równolegle do podłoża. 


4. Użyj piłeczki do masaży typu lacrosse bądź wałka do rozciągania Foam Roller. Nogę, po której stronie ma zostać rozciągnięty mięsień gruszkowaty, połóż na kolanie i roluj lub znajdź punkt, w którym czujesz największy ból (utrzymuj ból na poziomie 7-8 w skali od 1 do 10) zatrzymaj się i poczekaj 1-2min aż mięsień się rozluźni.

Z przeciążeniem mięśni szyi boryka się bardzo wiele osób i stanowi to w zasadzie najczęstszą przyczynę dolegliwości w obrębie kręgosłupa szyjnego. Z przeprowadzanych wstępnych wywiadów z pacjentem wynika, że w krótkim czasie poprzedzającym te dolegliwości, miało miejsce jakiegoś rodzaju przeciążenie. Bóle te mogły więc zostać wyzwolone przymusowym i długotrwałym ustawieniem głowy w nienaturalnej pozycji (głowa skierowana do przodu). Efektem czego było przedłużone napięcie mięśni np. po wielogodzinnej pracy przed ekranem monitora lub długim prowadzeniu samochodu. Dzisiejszym podejrzanym o wystąpienie tych bólów będzie dźwigacz łopatki. Jeżeli dźwigacz i górny mięsień czworoboczny staną się krótkie i napięte będzie to prowadzić do uczucia zwanego zesztywnieniem karku i znacząco przyczyniać się do bólu głowy.

Dźwigacz łopatki to mięsień, który wykazuje wyjątkowe tendencje do bycia adaptacyjnie spiętym i skróconym. Początek dźwigacza znajduje się przy górnych kręgach szyjnych, a dokładniej mocuje się od górnego kąta łopatki do wyrostków poprzecznych kręgosłupa szyjnego od C1 - C4. Mięsień ten jest nie tylko dźwigaczem łopatki, ale również obraca ją ku dołowi. Przy tym w przypadku działania jednostronnego dźwigacz odpowiedzialny jest za zginanie szyi do tylu i w bok, a przy działaniu obustronnym zgina ja do tyłu.


Leczenie tego typu przeciążeń w fazie ostrego bólu polega na unieruchomieniu szyi. Pokonanie kurczu mięśni umożliwia ostrzyknięcie punktów spustowych lidokainą, gorące okłady lub w miarę potrzeby leki przeciwbólowe bądź leki zwiotczające mięśnie. Ból szyi i karku mija zazwyczaj po kilkunastu godzinach w poważniejszych przypadkach najpóźniej po kilku dniach.

Z chwilą ustąpienia ostrych dolegliwości chory powinien rozpocząć ćwiczenia polegające na mobilizacji punktów spustowych dźwigacza łopatki i mięśnia czworobocznego, a następnie przystąpić do rozciągnięcia mięśnia i przywrócenia jego prawidłowej długości.

Do wykonania mobilizacji będzie nam potrzeba piłeczka do masaży typu lacrosse (może być podwójna). Ustawiając się tyłem do ściany, przykładamy piłeczkę w miejscu, w którym przebiega dźwigacz łopatki i napieramy plecami, szukając bolących miejsc, w ten sposób uciskamy lub rolujemy te miejsca przynajmniej przez 1-2 min. Dodatkowo rotujemy głowę w stronę przeciwną, co umożliwia nam jeszcze bardziej skuteczne rozciągnięcie mięśnia dźwigacza. 




Ważne, by po mobilizacji przystąpić do rozciągania. Najlepiej będzie maksymalnie oddalić od siebie 2 przyczepy tego mięśnia poprzez ustawienie łopatki w depresji. Opuszczając maksymalnie bark, łapiemy dłonią za tył uda — szyje odginamy w bok i rotujemy w przeciwnym kierunku oraz lekko w przód, drugą dłoń kładziemy na głowie i pogłębiamy ostrożnie odgięcie szyi. Głęboko oddychając, staramy się maksymalnie rozluźnić. Ćwiczenie rozciągające powinno trwać przynajmniej 2 min. 


Nawrotom dolegliwości związanym z dźwigaczem łopatki z całą pewnością zapobiegnie utrzymywanie prawidłowej postawy ciała, unikanie wykonywania czynności wymagających długotrwałego utrzymywania pozycji zgięcia lub przeprostu szyi. 

Subskrybuj: Posty ( Atom )

O NAS

Centrum Rehabilitacji i Medycyny Naturalnej

www.centrumreh.pl

Jeżeli szukacie rzetelnego bloga z informacjami dotyczącymi leczenia kręgosłupa, zapiszcie się do naszej subskrypcji.

Kategorie

RZS achondroplazja ból krzyża ból kręgosłupa choroby kręgosłupa dyskopatia krążki międzykręgowe kręgosłup laseroterapia leczenie kręgosłupa metoda McKenziego rwa kulszowa skolioza

NAJNOWSZE POSTY

  • Lumbago – sygnał ostrzegawczy, którego nie można ignorować
    Lumbago (z języka łacińskiego - lumbalis) to nic innego, jak zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego. Zależnie od charakterysty...
  • Dysfunkcje kręgosłupa lędźwiowego, a zaburzenia funkcji stawu biodrowego
    Istnieje swego rodzaju analogia między przyczynami dolegliwości bólowych związanych z lędźwiowym odcinkiem kręgosłupa jak i stawe...
  • Diagnoza – nowotwór rdzenia kręgowego
    W wieku średnim i starszym, każde wyraźne i bardzo niepokojące  objawy związane z dolegliwościami kręgosłupa powinny być dokładnie zbada...
  • Osteochondroza kręgosłupa
    Osteochondroza to schorzenie rozwijające się przez długie lata (nazywana jest również chorobą ludzkiego życia.) i objawia się w postac...
  • Kręgozmyk i retrozmyk – utrata stabilności kręgosłupa
    Spondylolisteza, czyli kręgozmyk to schorzenie kręgosłupa w wyniku, którego doszło do przesunięcia 2 kręgów względem siebie, gdy kręg ...
  • Podstawowa wiedza na temat budowy kręgosłupa
    Aby lepiej zrozumieć objawy chorobowe związane z dysfunkcją kręgosłupa warto poznać bliżej jego budowę, ma to szczególne znaczenie w przypa...
  • Ból szyi i głowy – Dźwigacz łopatki
    Z przeciążeniem mięśni szyi boryka się bardzo wiele osób i stanowi to w zasadzie najczęstszą przyczynę dolegliwości w obrębie kręgosłu...
  • Autoterapia - leczenie bólu kręgosłupa metodą McKenziego
    Metoda McKenziego, którą pokrótce opiszemy zajmuje się leczeniem bólu kręgosłupa , którego źródło pochodzi z codziennego mechanic...

Translate

Archiwum bloga

  • ▼  2019 (1)
    • ▼  sierpnia (1)
      • Przyczyny bólu pleców w okolicach łopatek
  • ►  2018 (5)
    • ►  października (1)
    • ►  sierpnia (1)
    • ►  kwietnia (1)
    • ►  marca (1)
    • ►  lutego (1)
  • ►  2017 (11)
    • ►  grudnia (1)
    • ►  listopada (1)
    • ►  września (1)
    • ►  sierpnia (1)
    • ►  lipca (1)
    • ►  czerwca (1)
    • ►  maja (1)
    • ►  kwietnia (1)
    • ►  marca (1)
    • ►  lutego (1)
    • ►  stycznia (1)
  • ►  2016 (8)
    • ►  listopada (1)
    • ►  października (1)
    • ►  września (1)
    • ►  sierpnia (1)
    • ►  lipca (1)
    • ►  czerwca (1)
    • ►  maja (1)
    • ►  marca (1)
  • ►  2015 (12)
    • ►  grudnia (1)
    • ►  października (1)
    • ►  września (1)
    • ►  sierpnia (1)
    • ►  lipca (1)
    • ►  czerwca (1)
    • ►  maja (1)
    • ►  kwietnia (1)
    • ►  marca (1)
    • ►  lutego (1)
    • ►  stycznia (2)
  • ►  2014 (10)
    • ►  grudnia (2)
    • ►  listopada (2)
    • ►  października (1)
    • ►  września (1)
    • ►  sierpnia (3)
    • ►  lipca (1)

Instagram

Obsługiwane przez usługę Blogger.

Najnowsze posty

  • Lumbago – sygnał ostrzegawczy, którego nie można ignorować
    Lumbago (z języka łacińskiego - lumbalis) to nic innego, jak zespół bólowy kręgosłupa lędźwiowo - krzyżowego. Zależnie od charakterysty...
  • Dysfunkcje kręgosłupa lędźwiowego, a zaburzenia funkcji stawu biodrowego
    Istnieje swego rodzaju analogia między przyczynami dolegliwości bólowych związanych z lędźwiowym odcinkiem kręgosłupa jak i stawe...

Flickr

O mnie

centrumreh
Wyświetl mój pełny profil
Copyright 2014 Leczenie kręgosłupa.