Poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego występuje bardzo rzadko i ma podłoże neurologiczne. Wskutek toczących się zmian dochodzi do uszkodzenia rdzenia kręgowego. Stan zapalny niszczy tzw. osłonki mielinowe znajdujące się w rdzeniu kręgowym, przerywając impulsy nerwowe biegnące z receptorów do określonych obszarów ośrodkowego układu nerwowego. Osłonki odgrywają ważną rolę bowiem pełnią funkcję izolatora elektrycznego i zapewniają ochronę mechaniczną włókien nerwowych. Zaburzenie komunikacji między impulsami nerwowymi może doprowadzić do wystąpienia zaburzeń ruchowych i osłabiać siłę mięśni. Proces zapalny może również dotyczyć każdego segmentu rdzenia od piersiowego po krzyżowy odcinek kręgosłupa.
Ostre poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego występuje niezależnie od płci zaledwie u około 4 osób na 1 mln i objawia się w dwóch okresach-między 10 a 20 rokiem życia lub około 40 roku życia.
Przyczyny powstawania zapalenia rdzenia kręgowego są dwie:
1. Powstają na tle autoimmunologicznym, czyli chorób rozwijających się na tle złożonych zaburzeń układu odpornościowego, doprowadzających do procesu zapalnego różnych tkanek czy narządów – w naszym przypadku zapalenia rdzenia kręgowego. Zapalenie może więc wystąpić podczas przebiegu choroby Behçeta, zespołu Sjögrena, zawału rdzenia kręgowego lub przewlekłych wielonarządowych chorób reumatycznych.
2. Powstając spontanicznie, mający niejasne lub nieznane podłoże gdzie tak naprawdę trudno jest ustalić jej przyczynę.
Jak rozpoznać objawy poprzecznego zapalenie rdzenia kręgowego?
Choroba trwa od kilku dni do nawet 4 tygodni w przypadkach wyjątkowo ostrego zapalenia, a objawy uzależnione są od poziomu uszkodzenia rdzenia kręgowego. Z całą pewnością niezbędna jest wnikliwa diagnostyka, dlatego że istnieje kilka schorzeń (SM lub zespół Devica) o takich samych lub niezwykle podobnych objawach, a leczone są rzecz jasna w inny sposób.
W pierwszym etapie zapalenia rdzenia kręgowego może wystąpić nagle ból w dolnej części pleców i kończynach (nogi wydają się strasznie ciężkie), osłabieniem ich, skurczami mięśni, utratą czucia, czy częściowym paraliżem kończyn i obszarów tułowia. Przy takich objawach koordynacja i zdolność poruszania się jest niezwykle trudna. Do objawów ogólnych zaliczyć można również zaburzenia czynności pęcherza moczowego i jelit.
Znając objawy, można już przewidzieć, w jakim miejscu toczy się proces zapalny np. jeżeli jest to
odcinek szyjny, wystąpić mogą problemy z kontrolą mięśni szyi skutkujące opadaniem głowy, mięśni ramion rąk oraz mięśni odpowiedzialnych za proces oddychania.
Diagnostyka poprzecznego zapalenia rdzenia kręgowego polega na wykonaniu badań za pomocą rezonansu magnetycznego MRI rdzenia i mózgu z użyciem środka cieniującego lub tomografii komputerowej TK. Pomocne jest również w tym przypadku wykonanie punkcji lędźwiowej i oddanie płynu mózgowo-rdzeniowego do analizy.
Leczenie polega na zwalczeniu stanu zapalnego poprzez podanie glikokortykosteroidów syntetycznych. W przypadku niezadowalających efektów wykonuje się tak zwaną plazmaferezę-oczyszczanie osocza z kompleksów odpornościowych, a także leczenie immunomodulujące. Z problemami bólowymi można poradzić sobie przez podanie niesteroidowych leków przeciwzapalnych oraz koanalgetyki w celu potencjalizacji efektu przeciwbólowego. Równie istotna może okazać się rehabilitacja czy środki rozluźniające mięśnie.
Według statystyk większa część chorych wraca do zdrowia, nie pozostawiając po sobie żadnych deficytów lub są one naprawdę minimalne. Leczenie może trwać ok. 2 lat, jednakże największą poprawę stanu zdrowia uzyskuje się na samym początku, czyli do pierwszych 6 miesięcy leczenia choroby. Po tym początkowym okresie wdrażane są również zabiegi rehabilitacyjne. Niestety reszta chorych może już na zawsze pozostać niepełnosprawnymi ruchowo lub potrzebować całodobowej pomocy. W stanach ekstremalnych przy poważnych zaburzeniach oddychania chorego poddaje się intubacji i wentylacji mechanicznej, a to związane jest z leczeniem na oddziale intensywnej terapii.
Obecnie trwają badania nad możliwościami regeneracji uszkodzonego rdzenia kręgowego za pomocą protez neuronowych oraz dzięki przeszczepom komórek macierzystych.
