Ogólnie rzecz biorąc osteofity są naroślami kostnymi (tzw. dzioby kostne), jest to nic innego jak skutek toczących się w stawach zmian zwyrodnieniowych. Osteofity rozwijają się całymi latami, nie dając żadnych objawów. Powoli przyczyniając się do ograniczenia ruchomości w stawach, poprzez ucisk na nerwy aż do występowania dolegliwości bólowych.
Oprócz tytułowego kręgosłupa występują one w obrębie stawów, na które oddziałuje duża siła nacisku. Prócz kręgosłupa mogą być to zatem stawy biodrowe, stawy kolanowe, a także stawy rąk np. łokcie. Tego rodzaju choroba zwyrodnieniowa jak wspomnieliśmy przed chwilą, spowodowana jest siłami nacisku wokół stawu. W procesie tym dochodzi do degeneracji chrząstki stawowej w obrębie zakończenia kości tworząc na ich obrzeżach narośla kostne, zwane osteofitami. Z powodu stopniowego niszczenia stawu, organizm odczuwa potrzebę zwiększenia jego powierzchni, doprowadzając do coraz większego stopnia narastania. Nadmienić należy tutaj, że zmiany kostne mogą także powstawać wewnątrz stawu, przyczyniając się do jego szybszego niszczenia.
Wracając do kręgosłupa osteofity powstają:
- Na bocznej powierzchni kręgów,
- Od przodu,
- Od strony światła kanału kręgowego.
O ile dwa pierwsze przypadki nie mają klinicznego znaczenia dla chorego, tak te ostatnie (od strony światła kanału) zawężają go, powodując przerost wiązadeł kręgów i torebek stawowych, oraz przerost kości w okolicach stawów międzywyrostkowych. Cały ten proces powoduje poważne zawężenie światła kanału kręgowego i otworów międzykręgowych, przez które przechodzą korzenie, tworząc w ten sposób stenozę.
Osteofity obecne w dolnej części kręgosłupa oraz na wysokości stawów krzyżowo-biodrowych w stadium zaawansowanym mogą być przyczyną ograniczenia ruchomości, doprowadzając do zesztywnienia stawu krzyżowo-biodrowego.
Jeżeli mowa jest o tego rodzaju zwyrodnieniu na myśli mamy osoby wykonujące ciężką pracę fizyczną lub osoby uprawiające sport, ale wymienić należy też pacjentów, którzy borykają się z takimi chorobami jak skolioza, kręgozmyk czy osoby po złamaniach kompresyjnych. Obecność osteofitów i toczących się przy tym zmian zwyrodnieniowych potwierdzić można przez wykonanie badań obrazowych wykonując zdjęcie RTG, TK lub RM.
Leczenie osteofitów o ile można tak powiedzieć, polega na stosowaniu kinezyterapii, fizykoterapii i technik rehabilitacji odciążających stawy. Taka praktyka znacznie zmniejszy dolegliwości bólowe i spowolni lub zatrzyma proces narastania tkanki kostnej. Jeżeli dany staw był obciążany dużymi ciężarami, skuteczne jest rozciąganie przykurczonych mięśni (masaż głęboki) mających bezpośredni związek z funkcjonowaniem kończyny. Takie praktyki w większości przypadków działają niemal natychmiastowo. Jeżeli rehabilitacja nie przynosi pożądanych efektów, można sięgnąć po farmakoterapię (leki przeciwzapalne, iniekcje dostawowe), a w ostateczności poddanie się zabiegowi operacyjnemu. Po takim zabiegu istotne jest, by jak najszybciej rozpocząć rehabilitację, której celem jest utrzymanie uzyskanego zakresu ruchu i zapobieganie przykurczom mięśni.
