Spondylolisteza, czyli kręgozmyk to schorzenie kręgosłupa w wyniku, którego doszło do przesunięcia 2 kręgów względem siebie, gdy kręg położony wyżej przesunął się ku przodowi względem tego położonego niżej. Przesunięcie to (tzw. ześlizg) powstaje wskutek powstania szczeliny w miejscu połączenia się wyrostków stawowych.
Z kolei retrozmyk jest sytuacją odwrotną, schorzeniem zdecydowanie rzadszym - w którym krąg położony wyżej przesunął się do tyłu względem tego kręgu położonego niżej.
Wymienione wyżej objawy występują przeważnie na styku kręgosłupa lędźwiowego i kości krzyżowej, pomiędzy czwartym i piątym kręgiem lędźwiowym oraz w odcinku kręgosłupa szyjnego. Konsekwencją tego stanu jest pogorszenie sprawności ruchowej kręgosłupa, deformacja tułowia, przewlekły ból oraz:
- Niedowłady,
- Zaniki mięśniowe,
- Drętwienie w obrębie kończyn dolnych,
- Zmiana stereotypu chodu.
Kręgozmyk występuje w różnych stopniach zaawansowania do oceny, którego stosuje się klasyfikacje Meyerdinga:
Stopień I – przesunięcie kręgów względem siebie mniejsze niż 25%
Stopień II – przesunięcie kręgów w granicach 25-50%
Stopień III – przesunięcie kręgów w granicach 50-75%
Stopień IV – przesunięcie kręgów powyżej 75%
Istnieje jeszcze termin zwany spondylolistezą całkowitą i do czynienia mamy z całkowitą utratą styczności kręgów.
W jaki sposób właściwie powstaje kręgozmyk?
Do zniekształcenia typowego dla kręgozmyku dochodzi w wyniku urazów lub różnego rodzaju procesów chorobowych. Rozróżniamy, zatem kilka typów kręgozmyków, między innymi
1. Kręgozmyk dysplastyczny - dotyczy nawet 20% wszystkich kręgozmyków (występuje najczęściej u dzieci i młodzieży) i spowodowany jest niedorozwojem połączeń w kręgosłupie, łuków kręgowych bądź stawów międzykręgowych.
2. Kręgozmyk węzinowy - istmiczny najczęściej występujący, którego przyczyną jest przerwanie łuku kręgowego w sąsiedztwie stawu międzykręgowego. Przyczyną może być pojedynczy uraz lub tak zwane złamanie przeciążeniowe. Na uszkodzenie węziny łuku kręgowego narażeni są sportowcy zajmujący się podnoszeniem ciężarów, akrobatyką czy grą w piłkę nożną.
3. Kręgozmyk zwyrodnieniowy (typowy dla ludzi starszych.) - Wynika z niestabilności połączenia kręgów w przebiegu zmian zwyrodnieniowych kręgosłupa (zwyrodnieniowa choroba kręgosłupa).
4. Kręgozmyk urazowy – w tym przypadku do przemieszczenia (ześlizgu) dochodzi w obrębie kręgosłupa w wyniku złamania kręgosłupa.
5. Kręgozmyk patologiczny – występuje w przypadku takich zmian chorobowych, jak naciek nowotworowy lub proces zapalny niszczący łuk kręgowy w okolicy jego nasady.
Leczenie Kręgozmyku
Jak w każdym leczeniu schorzeń kręgosłupa tak i w przypadku kręgozmyków leczenie polega na bardzo dokładnym rozpoznaniu, które opiera się przynajmniej na zdjęciu radiologicznym kręgosłupa. W niektórych przypadkach zdecydowanie zalecane jest wykonanie rezonansu lub tomografii komputerowej.
W zależności id stopnia zaawansowania leczenie schorzenia może odbywać się metodą:
1. Zachowawczą - Kręgozmyk 1 i 2 stopnia,
2. Przez zabiegi małoinwazyjne – np. przezskórna stabilizacja transpedikularna,
3. Zabiegi operacyjne - spondylodeza kręgów, rekonstrukcja węziny, czy stabilizacja kręgów.
Wybór terapii zależeć będzie nie tylko od stopnia zaawansowania deformacji, ale również od wieku pacjenta, masy ciała i aktywności fizycznej.
Do grupy zachowawczego leczenia kwalifikują się jedynie osoby u których zdiagnozowano nie większe niż 50% przesunięcie kręgów nie wykazującymi postępu oraz nie wywołujące zaników mięśniowych czy niedowładów. Grupę tą reprezentują zdecydowanie dzieci i młodzież, a podstawą w leczenia są regularne ćwiczenia pozwalające wzmocnić mięśnie brzucha oraz mięśnie pośladków (mięsień gruszkowaty), nie zapominając przy tym o rozciąganiu przykurczonych mięśni. Dzięki tym ćwiczeniom koryguje się ustawienie miednicy, poprawia stabilność kręgosłupa, a także zmniejsza ryzyko przeciążeń kręgosłupa.
Celem nadrzędnym jest przywrócenie możliwie jak największej sprawności i wprowadzenie aktywności fizycznej, właściwych nawyków w wykonywaniu nawet najprostszych czynności w domu, pracy i w czasie spędzana czasu wolnego.
Leczenie przewlekłych dolegliwości związanych z kręgozmykami (zabiegi chirurgiczne) stosuje się u osób, u których dochodzi do zaburzeń neurologicznych czy niestabilności połączenia kręgów.
Do podstawowych zabiegów należy rekonstrukcja ubytku łuku kręgowego stosowana nawet u młodych osób z ześlizgiem 1 lub 2 stopnia, u których wada ograniczona jest do ubytku międzystawowego odcinka łuku kręgowego, ale nie wykazujących zaburzeń neurologicznych.
Repozycja kręgozmyku jest próbą poprawy ustawienia kręgów za pomocą przeznasadowemu wprowadzeniu śrub i za pomocą specjalnego instrumentarium częściowej repozycji. W przypadku kręgozmyków ze współistniejącymi zmianami zwyrodnieniowymi oprócz samej repozycji istotnym celem jest dokonanie dekompresji struktur nerwowych i zapewnienie stabilności segmentu. Stabilizacja odbywa się za pomocą śrub transpedikularnych i uzupełnieniu jej wszczepami międzytrzonowymi. Natomiast dekompresja polegać może na poszerzeniu otworów międzykręgowych lub usunięciu fragmentów stawów międzykręgowych. Jako, że narusza to segmentalną stabilność kręgosłupa kręgosłup ustabilizować można go np. wprowadzając w przestrzeń międzytrzonową tytanowych koszyczków wypełnionych wiórami kostnymi bądź ceramicznych implantów z korundu.
